De vader, de zoon en het heilige feest: Recensie Volkskrant

David van Reybrouck
ideale centrale gast/
van theaterfestival Cement

****

‘Waarom toch?’ De gelauwerde schrijver, essayist, dichter en archeoloog David Van Reybrouck(Libris Literatuurprijs 2010 voor Congo) vroeg zich dinsdagavond af, tijdens zijn openingsspeech van Festival Cement in Maastricht, waarom in deze tijden van ‘breedbeeld, breedband, flatscreen en nieuw plasma display panel een prehistorische communicatievorm als theater nog
steeds overleeft’. Voor publiek is het toch eigenlijk ‘zitten en zwijgen’ en kijken naar ‘volwassenen die een spelletje spelen’.

Maar, zo benadrukte hij vol vuur: ‘Het gaat om de broze schoonheid die eenmalig en onherhaalbaar is en die in deze tijd van ellendige heropvraagbaarheid van bestanden zijn unieke bestaan ontleent aan dat wat zich bevindt, voltrekt, openbaart en ontvouwt op dat ene moment op die ene plaats waar het publiek het ziet.’
Met Van Reybrouck heeft het Zuidelijke Festival Cement een ideale ‘centrale gast’ binnen weten te slepen. De vooral als schrijver bekende Vlaming is naast een begenadigd debater en archeoloog ook een bescheiden maar bijzonder toneelschrijver.
Drie stukken heeft hij op zijn naam staan. Het jongste, Missie (2009 ), vormde maandag de vooravond van Festival Cement: een zinderende monoloog, prachtig vertolkt door acteur Bruno Vanden Broecke, over een Witte Pater in Congo, op verlof in Belgie.
De tekst vermengt op ingenieuze wijze groot leed uit Afrika met klein leed uit West-Europa. De voorstelling bevat alles wat theater belangwekkend maakt – intimiteit, actualiteit, diepgang, vermaak en ontroering – en blijft lang nazinderen.
Voor jonge theatermakers, die traditiegetrouw het artistieke hart vormen van Cement, had Van Reybrouck een opdracht: ‘Pak me vast, neem me mee naar een wereld die ik niet ken en toon aan dat die wereld ook de mijne is. Zeg mij wat ik niet weet, spreek tegen wat ik dacht en zorg dat  ik er was zonder dat ik het wist.’
De jonge Turkse theatermaker Sadettin Kirmiziyüz gaf daar met zijn premiere van De vader, de zoon en het Heilige Feest (Huis van Bourgondie) volop gehoor aan. De vloer ligt vol met witte kartonnen bekertjes. In het midden staat een vierkant blok.
Het beeld oogt als een animatieweergave van de hadj en de zeven omgangen rand de Ka’aba. Energiek vertelt hij van de hadj met zijn vader, een pittige confrontatie met zijn wortels. Met dia’s legt hij alle gebruiken, gebeden en rituelen uit. Om vervolgens
dieper de geschiedenis van zijn vader in te duiken. Kirmiziyüz (‘een geassimileerde agnostische migrantenzoon’) heeft een sterk charisma en kan mooi vertellen maar moet nog leren schrappen. Door de bergen informatie sneeuwt zijn belangrijke
vraag-wat moeten hij en wij met deze conservatieve vorm van geloofstraditie? – Iicht onder. Maar je hebt na afloop wel het gevoel ‘in Mekka te zijn geweest zonder dat je het wist’.
Annette Embrechts